Ceyda Turan

Diyetisyen

ceydaturan@marmarapost.com

Birçok sebzenin pişirildiğinde besin değerini kaybettiğini biliyoruz fakat bu durum domates için geçerli değildir. Domates içerdiği likopen sayesinde pişirildikçe ve işlendikçe (doğrama, kurutma vb.) faydası artan bir besindir.

Likopen, meyve ve sebzelerde doğal olarak bulunan ve kırmızı renk veren bir pigmenttir. En fazla domates ve domates ürünlerinde bulunurken kayısı, karpuz, kızılcık, pembe guava, papaya, üzüm, şeftali gibi meyvelerde de bulunmaktadır.

Likopen, taze domateste protein ve liften oluşan bir matriks içinde tutulmaktadır. Domates ürünlerinde ise domatesin ısıl işlem görmesi sırasında hücre duvarları ısı etkisiyle parçalanmakta ve likopen serbest kalmaktadır. Dolayısıyla domates ürünlerinde likopenkonsantrasyonu, taze domatese oranla daha yüksektir. Taze ve işlenmiş domates ürünlerinden likopen içeriği en fazla olan, güneşte kurutulmuş domates, domates tozu ve domates salçasıdır. Likopen yağda çözünen bir madde olduğundan, diyette yağ kaynaklarıyla birlikte tüketilmesi biyoyararlanımını artırırken doğrama gibi fiziksel işlemler de faydasınıarttırmaktadır.

Likopeninantiinflamatuar özelliği, onu kanser tedavisinde, insan sağlığını etkileyen, metastazın ve tümör ilerlemesinin engellenmesi, obezite ile ilişkili metabolik bozuklukların önlenmesi için güçlü bir ajan olarak sunar. Likopen güçlü bir antioksidan olarak kalp-damar hastalıklarının önlemesinin yanında kolesterol düşürücü, oksidatif stresi azaltma,bazı kanser türlerini ve kronik hastalıkların önlenmesinde etkilidir.Yapılan çalışmalarda yüksek likopen içeriğine sahip besinlerin göğüs, rahim, karaciğer, prostat kanserleri, kalp damar hastalıkları,Alzheimer hastalığı, kemik ve cilt sağlığı açısından koruyucu etkisi olduğu saptanmıştır.

Üstelik belirli kanser türlerini önlemede domates meyvesi tüketildiğindeki likopenin etkisi, kapsüllerle saflaştırılmış likopenin tüketilmesinden daha etkili bulunmuştur. Sağlığa birçok faydası olan domatesin kendisini, kurutulmuş olarak ve yemeklerde pişmiş olarak tüketmeye özen gösterelim.